جنگ و معلولین در افغانستان

نویسنده : روحی شیرانی پور؛

جنگ در هر کشوری علاوه بر تلفات انسانی، خرابی شهرها، فلج کردن اقتصاد، بی خانمانی و جابجایی مردم تاثیر منفی آن بر سلامت مردم آن کشور فاجعه بار است. اسیب جسمی و روانی جنگ تا مدت زیادی و در بیشتر موارد تا پایان عمر انسانهای مبتلا با آنها باقی میماند. تداوم مخارج تحمیلی به مردم و دولت ها به دلیل آسیب های روانی و جسمی ناشی از جنگ شاید مخارجش بسیار زیادتر از هزینه های اقتصادی اجتماعی دوران جنگ باشد. به اضافه اینکه بی ثباتی سیاسی و فساد در کشور های در حال رشد (عقب مانده) مانند، افغانستان باعث واماندگی دولت های آمده برروی کار در رسیدن به آسیب دیدگان آن جامعه افزوده است. نتیجه دهه ها جنگ در افغانستان بجا گذاشتن تعداد زیادی آسیب دیده جسمی و روانی می باشد. غیر از فرود آمدن موشک ها بر سر خانه ها که باعث قطع عضو تعداد زیادی از مردم شده است معلولین قربانیان مین ها ی زمینی و سایر بقایای مواد منفجره که از جنگ باقی مانده اند بسیار بالاست. تعداد بیماران روانی در بین این افراد، خانواده های آنها و نیز جنگنده گان و خانواده های آنها بسیار زیادتر از نرخ معمول در جوامع بدون جنگ است.
در نظرسنجی که بنیاد آسیا در سال 2019 درافغانستان انجام داد به نتایج نگران کننده ای از تعداد معلولین افغانستان بدست می دهد:
“تقریبا” 80 درصد جمعیت افغانستان بزرگسال بالای 18 سال یک نوع ناراحتی جسمی، کاربردی، حسی و یا از سایر اختلالات رنج می برند. (24.6 درصد خفیف، 40.4 درصد در حد متوسط و13.09 درصد شدید). دارای ناتوانی شدید زنان (14.9 درصد) مردان ( 12.6) درصد میباشد. در کودکان بین 2 تا 17سال 17.3 درصد خفیف، متوسط و شدید هستند. ناتوانی شدید بین بزرگسالان و کودکان در سال 2005، 2.7 درصد بود بشدت بالا رفته و به 13.9 درصد رسیده و افغانستان را در جای بی سابقه ای درقلمروی مراقبت های بهداشتی قرارداده است.” [1]
اگرچه افغانستان قرارداد حقوق معلولین را در سال 2012 امضا کرده است ولی متاسفانه تا کنون کار قابل توجهی برای معلولین انجام نداده است. معلولین در همه زمینه ها از جمله آموزش، کارو بهداشت با موانع و سختی های زیادی روبرو هستند.
جان هولمز مقاله ای بنام “معلولیت ضعف نیست” برای دیده بان حقوق بشر نوشته که در آن ازمحققین دیده بان حقوق بشر که از آوریل 2018 تا ژانویه 2020 درمورد زنان ودختران معلول افغانستان تحقیق کرده اند نقل قول هایی آورده است. بعضی از نقل قول ها را در زیر می آورم:
دانش آموزی که از صندلی چرخ دار استفاده می کند می گوید:
“متاسفانه، من خودم نمی توانم به مدرسه بروم – من احتیاج دارم که کسی من را به مدرسه ببرد و برگرداند. مدرسه رمپ برای معلولین ندارد، بنابراین خیلی برایم سخت است که وارد و خارج مدرسه شوم و بعضی اوقات غیرممکن است.” دیده بان حقوق بشر در افغانستان [2]
“طبق گفته سازمان های مردم نهاد دفاع ازحقوق زنان معلول افغانستان، آزار جنسی علیه زنان معلول یک مسئله جدی است، بخصوص در ادارات دولتی ازجمله وزارت کار، وزارت امور اجتماعی، شهدا و معلولین. یک فرد معلول برای گرفتن کمک دولتی باید تاییده وزارت بهداشت بیاورد که شدت معلولیت او معلوم شود بعد آنرا به وزارت کار، وزارت اموراجتماعی، وشهدا ومعلولین ببرد تا گواهی را بگیرد.
یکی از نمایندگان سازمان مردم نهاد توضیح داد: “برای زنان گرفتن این گواهی یک فاجعه است. افرادی که درخواست کارت معلولی کرده اند توسط کارکنان وزارت خانه ها مورد آزارواذیت قرارگرفته اند….” [3] 
تجربه یک زن معلول وقتی به یکی از این وزارتخانه ها رفته است:
“من رفته بودم به وزارتخانه برای گرفتن کارت معلولیتم چون وزارتخانه بر مبنای معلولیتت تا حدود5000 افغان درماه به تو می دهد. که با پیشنهاد بی ادبانه ی مامور وزارتخانه روبرو شدم. مامور وزارتخانه گفت که اگر یکشب با او بخوابم کارم را راه می اندازد. این حرفها را هم جلوی همکارانش گفت و آنها همه شروع کردند به بلند خندیدن…. یکی از آنها به من گفت “پس تو چی می خوای؟ تو می خواهی ثبت نام کنی و دولت به تو پول بدهد بدون پرداخت سهم ما؟ چطور می خواهی کارت معلولیتت را بگیری وقتی که نمی خواهی با ما بخوابی؟” من شروع کردم به گریه کردن و آمدم بیرون. بعدا” که با سایر دوستان و زنان معلول صحبت کردم بیشتر آنها تجربه هایی شبیه من داشتند. خیلی از آنها بمن گفتند که بخاطر آزار جنسی هرگز به وزارتخانه نخواهند رفت.” [4]

بنا به گفته دیده بان حقوق بشر در سال 2020 بیشتراز یک میلیون افغانستانی دارای قطع عضو و سایر معلولیت ها ازجمله بصری وشنوائی هستند.
بخش های ارتوپدی بیمارستان های افغانستان مملو از زنان و مردان وکودکانی هستند که قطع عضو شده اند. آنها ساعت ها در صف های طولانی برای دیدن پزشک می ایستند و ماهها و گاهی سالها برای گرفتن پروتزهای خود منتظر می مانند. بعضی ها هم تا آخر عمر احتیاج به مراقبت و درمان دارند.
از پیامدهای منفی جنگ و اثرات ناگوار آن ایجاد اختلا ل های روانی گوناگون است که برصحت روان افراد جامعه وارد می شود مانند افسردگی و اضطراب که افراد تا سالهای سال بعد از پایان جنگ با آن درگیر هستند. بخصوص آسیب هایی که به کودکان وارد می شود. این آسیب ها که در زمان جنگ ایجاد شده تا بزرگسالی آنها نیز ادامه خواهد داشت.
قربانیان معلولیت علاوه برآسیب هایشان با انگ گذاری، تحقیربا طرد شدن توسط جامعه و بیکا ری روبرو هستند. و معلول اگر زن باشد تبعیض بین زن و مرد خودش را بیشتر نشان می دهد. زنان و دختران علاوه بر آزار و اذیت جنسی، با مشکلات مراقبت های بهداشتی نیز روبرو می شوند.
در جامعه مردسالار افغانستان زنان معلول برای پیدا کردن کار نیز با مشکلات عدیده ای روبرو می شوند. طبق گفته مرکز جامعه معلولین افغانستان 90 درصد زنان معلول بیکار هستند.
امینه عزیزی ، رئیس یک سازمان دفاع از معلولین افغانستان که خودش بر اثر موشک یک پایش را از دست داده وقتی برای اولین بار می خواست کار پیدا کند باو گفته شد: “چرا دنبال کار می گردی وقتی که آنها که معلول نیستند کار ندارند؟” [5]

با روی کار آمدن طالبان فعالین حقوق معلولین بدلیل اینکه با سازمانهای بین المللی کار کرده اند مورد پی گیری قرار گرفته اند.
بنفشه یعقوبی، فعال حقوق بشر توانست افغانستان را ترک کند و به انگلستان برود. جسی کا مورای گزارشگر روزنامه گاردین لندن درمقاله ای بنام “هشدارمبارز تبعیدی، معلولین افغانستان بطورویژه ای در خطرند” نوشت: “بنفشه یعقوبی فعال نابینای حقوق بشر افغانستان گفته است که معلولین افغانستان بدون حمایت و درمعرض خطرتبعیض هستند” [6]
بنفشه یعقوبی، کمیسیونر افغانستان در کمیسیون مستقل حقوق بشر، همچنین اظهار داشت: “درآنجا میلیون ها آدم با معلولیت های مختلف وجود دارند بدون هیچگونه حمایت، بدون غذا، بدون لباس، بدون تحصیلات، بدون هیچگونه حقوق اولیه انسانی. ما باید صدای اعتراض آنها را بلند کنیم.” [7] 
دولت های افغانستان هیچوقت معلولین را در اولویت قرار نداده ند. با آمدن طالبان برسر کار وبی ثباتی سیاسی و اقتصاد ورشکسته وظیفه سازمان های حقوق بشری است که صدای معلولین افغانستان را به گوش جهانیان برسد.


[1]              مدل نظرسنجی معلولین افغانستان درسال 2019 توسط بنیاد آسیا که در ماه می 2020 منتشرشد [2]              دیده بان حقوق بشر افغانستان، مقاله “معلولیت ضعف نیست” نوشته جان هولمز 28 آوریل 2020

[3]              دیده بان حقوق بشر افغانستان در مقاله “معلولیت ضعف نیست” نوشته جان هولمز 28 آوریل 2020

[4]              دیده بان حقوق بشر افغانستان در مقاله “معلولیت ضعف نیست” نوشته جان هولمز 28 آوریل 2020

[5]              دیده بان حقوق بشر افغانستان در مقاله “معلولیت ضعف نیست” نوشته جان هولمز 28 آوریل 2020

[6]    روزنامه گاردین، مقاله جسیکا مورای (هشدارمبارز تبعیدی، معلولین افغانستان بطور ویژه ای درخطرند) دوشنبه 6 سپتامبر 2021

[7]  روزنامه گاردین، مقاله جسیکا مورای (هشدارمبارز تبعیدی، معلولین افغانستان بطور ویژه ای درخطرند) دوشنبه 6 سپتامبر 2021    

کمپین توقف قتل های ناموسی

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *