گزارش شصت ونهمین نشست کمیسیون وضعیت زنان وسی امین سالگرد کنفرانس پکن
نویسنده : رضوان مقدم
شصت و نهمین نشست کمیسیون وضعیت زنان[1] همزمان با سی امین سالگرد چهارمین کنفرانس جهانی زنان و تصویب اعلامیه پکن و پلت فرم برای اقدام (۱۹۹۵)که یکی از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی در زمینه حقوق زنان است[2] از ۱۰ تا ۲۱ مارس ۲۰۲۵ در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد.نمایندگانی از ۱۹۳کشورهای عضو، سازمان‌های بین‌المللی، و سازمان‌های غیردولتی[3] در این نشست مهم شرکت داشتند. تمرکز اصلی شصت و نهمین نشست بر بررسی و ارزیابی اجرای بیانیه و پلت فرم اقدام پکن و نتایج بیست و دومین نشست ویژه مجمع عمومی بود.این نشست همچنین به چالشهای کنونی که مانع از تحقق برابری جنسیتی مشارکت زنان هستند و نقش توان افزایی زنان در تحقق کامل دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار پرداخت.
صحنه ای از ورود شرکت کننده گان به 69 امین نشست کمیسیون وضعیت زنان در سازمان ملل
نشست های کمیسیون وضعیت زنان فقط برای رفتن به جلسات مختلف در مورد بسیاری از موضوعات جالب، مرتبط با وضعیت زندگی زنان نیست. بلکه بخش بسیار مهم آن به اشتراک گذاری، بحث، برنامه ریزی و تعیین استراتژی است. همچنین تعامل نمایندگان رسمی کشور ها و نهاد های زنان در سازمان ملل است.
چالشهای حضور فعالان حقوق زنان ایران در مجامع بین‌المللی
در حالی که در بیشتر نقاط جهان بسیاری از فعالان حقوق زن و تشکلهای غیر دولتی با ارایه تحقیقات ملی و گسترده درمورد اقدامات برنامه عمل کنفرانس پکن طی ۳۰ سال گذشته درکشورهای خود به نقد و بررسی عملکرد دولت ها نشستند، محققان و فعالان حقوق زن در ایران نه تنها امکان کافی برای دسترسی به منابع و کسب اطلاعات لازم برای تهیه یک گزارش جامع را نداشته اند، بلکه در صورت شرکت در نشست های رسمی سازمان ملل با اتهاماتی همچون اقدام علیه امنیت ملی مواجه می شوند .
درسال ۱۹۹۵ سندهای کنفرانس پکن، ۱۲ محور نگران کننده برای زنان و دختران در سطح جهان برشمرده شد. که دربرگیرنده چالش های زنان و دختران درهمه کشورها در زمینه زنان و فقر، آموزش، بهداشت عمومی، خشونت علیه زنان، مناقشات مسلحانه، اقتصاد و قدرت ودتصمیم گیری، مکانیسم های نهادهای حقوق بشری، رسانه، محیط زیست و دختربچه ها” کودکان دختر” است.
در کمیسیون وضعیت زنان دونوع گزارش ارایه می شود ، گزارشهایی که توسط دولت ها تهیه می شود غالبا تصویر ایده آلی از وضعیت زنان کشور نشان می دهند. ازطرف دیگر گزارشات در سایه است که توسط سازمان‌های غیردولتی گروه‌های مدنی، و فعالان حقوق بشر تهیه میشود تا تصویری جامع‌تر و واقع‌بینانه‌تر از وضعیت حقوق بشر و اجرای تعهدات بین‌المللی کشورها ارائه دهند.
برخلاف سالهای پیش که هیئت های عریض و طویل از طرف جمهوری اسلامی با اقامت در هتلهای ۵ ستاره در نیویورک در نشست های سازمان ملل شرکت می کردند تا وضعیت زنان در ایران را گل وبلبل نشان بدهند امسال خبری از هیئت های رسمی وغیر رسمی جمهوری اسلامی و لشکر کشی آنها نبود. درعوض گروهی از فعالان حقوق زنان و اعضای کمپین توقف قتلهای “ناموسی” از کشورهای اروپایی ، آمریکا و کانادا با هزینه شخصی خود در این کنفرانس با اهمیت حضور یافتند تا صدای زنان ایران باشند.
برخی شرکت کننده گان 69 امین نشست کمیسیون وضعیت زنان در سازمان ملل- عکاس:جوانه آبادی
ازانقلاب ۵۷ تا کنون فعالان جنبش زنان ایران برای شرکت درنشست های بین المللی با چالشهای گوناگون رو به رو بوده اند. درنخستین حضورایران در کنفرانس پکن، هئیتی از سوی دولت ایران، به کنفرانس اعزام شدند درحالیکه فعالان حقوق زن از داخل امکان شرکت در کنفرانس پکن را نداشتند، اماعده ای از فعالان حقوق زن ایرانی خارج از کشورنیز درآن کنفرانس جهانی شرکت داشتند. سال۲۰۱۰ در پنجاه و چهارمین نشست کمیسیون وضعیت زنان درسازمان ملل متحد که همزمان با ۱۵ سال پس از کنفرلنس پکن بود برای اولین بار فعالان حقوق زنان موفق شدند باارایه گزارش درسایه[4] مبتنی بر یک تحقیق میدانی تصویری از وضعیت زنان ایران۱۵سال پس از پکن را ارِایه کنند[5]. سپس در سالهای ۲۰۱۱و ۲۰۱۲ نیز گزارش های درسایه توسط فعالان حقوق زن ارایه شد.
پس از یک وقفه طولانی، در سال ۲۰۲۵، گزارش در سایه توسط رضوان مقدم، بنیان‌گذار و سخنگوی کمپین توقف قتلهای “ناموسی”، ارائه شد. در این گزارش، چالشهای پیش روی زنان در ایرن شناسایی شده و راهکارهای پیشنهادی برای حل این مشکلات، با توجه به برنامه عمل کنفرانس پکن، مطرح گردید.
اهمیت گزارش های درسایه این است که دولت‌ها معمولاً گزارش‌های رسمی به نهادهای بین‌المللی ارائه می‌دهند که ممکن است کاستی‌ها، نقایص، یا نقض حقوق را کم‌رنگ جلوه دهند. گزارش‌های در سایه به عنوان یک منبع جایگزین، به ارائه داده‌های واقعی‌تر کمک می‌کنند.بعلاوه این اطلاعات در قالب گزارشی مستند و مبتنی بر شواهد تنظیم میشود که بر نقاط ضعف سیاست‌های دولتی و موارد نقض حقوق بشر تأکید دارد.
مراسم افتتاحیه فراخوانی تازه برای برابری جنسیتی و اقدام عملی
شصت و نهمین نشست کمیسیون وضعیت زن با فراخوانی قدرتمند برای اقدام آغاز شد و پیشرفت‌ها وعقب‌گردهای رخ‌داده از زمان اعلامیه و برنامه عمل پکن[6] را مورد بررسی قرار داد. در حالی که جهان سی‌امین سالگرد این تعهد تاریخی به برابری جنسیتی را گرامی می‌دارد، این نشست همزمان هم به‌عنوان جشنی برای دستاوردها و هم یادآوری‌ای هوشیارانه از کارهای باقی‌مانده برگزار شد.
جلسه افتتاحیه عکس توسط جوانه آبادی
با وجود بحران‌های جهانی، نابرابری‌های اقتصادی و چالشهای سیاسی که دستاوردهای پیشین را با خطر مواجه کرده‌اند، سخنرانان بر اهمیت تبدیل تعهدات دولت‌ها، جامعه مدنی و سازمان‌های بین‌المللی به اقدامات عملی و نتایج محسوس تأکید کردند. در این نشست، فعالان جوان، رهبران جوامع بومی، نمایندگان سازمان ملل و سیاست‌گذاران، همراه با دیگر چهره‌های تأثیرگذار، بر ضرورت سرمایه‌گذاری فوری، اصلاح سیاست‌ها و ایجاد تغییرات اساسی برای تضمین مشارکت کامل و برابر زنان در جامعه تأکید داشتند.
خانم سیما بحّوث، معاون دبیرکل سازمان ملل و مدیر اجرایی در مراسم افتتاحیه شصت و نهمین نشست کمیسیون مقام زن سخنان خود را با« ما عقب‌نشینی نخواهیم کرد» سیما بحوث ضمن برشمردن موفقیت های چشمگیر زنان نسبت به خطر واپسگرایی هشدار داد وگفت: « در حالی که امروز اینجا گرد هم آمده‌ایم، در بسیاری از نقاط جهان، حقوق زنان در حال عقب‌گرد است. اهداف والای اعلامیه پکن و فراخوان آن به نفع تمام بشریت است، همچنان از دسترس ما دور مانده‌اند.».
آقای الوسیل[7]، رئیس شصت و نهمین نشست کمیسیون وضعیت زنان یک پرسش اساسی را مطرح کرد”« آیا جهان به تعهدات خود در برابر برابری جنسیتی عمل کرده است؟»
آنتونیو گوترش[8]: «سم مردسالاری بازگشته است»
دبیرکل سازمان ملل، هشدار داد که برابری جنسیتی در معرض تهدید قرار دارد او اعلام کرد:« سم مردسالاری بازگشته است و این‌بار با شدت بیشتری. اما پادزهری برای آن وجود دارد و آن پادزهر،اقدام است.»
یکی از جلسات مهم در شصت‌ونهمین اجلاس کمیسیون وضعیت زنان، سخنرانی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل بود.دبیر کل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، در سخنرانی پر شور خود در شصت و نهمین اجلاس کمیسیون وضعیت زن[9] بر اهمیت پیشرفت در حقوق زنان و برابری جنسیتی تأکید کرد. او در سخنان خود به چالشهای موجود از جمله تبعیض، نابرابری اقتصادی، نابرابری در حقوق مالکیت، و خشونت علیه زنان پرداخت و خواستار اقدامات قاطع و جهانی برای مقابله با این مشکلات شد. همچنین، گوترش از دولت‌ها و جوامع خواست که به تعهدات خود در راستای توان افزایی زنان و دختران پایبند باشند و برنامه‌هایی را برای حمایت از آنان اجرا کنند. آنتونیو گوترش همچنین بر ضرورت تضمین مشارکت کامل، برابر و معنادار زنان در روندهای صلح‌سازی تأکید کرد. وی هشدار داد که شکاف‌های عظیمی در برابری جنسیتی همچنان باقی است و بسیاری از دستاوردهای به دست آمده در این حوزه در حال بازگشت به عقب هستند.
گوترش بحران‌های جهانی، از جمله کووید-۱۹، بحران بدهی، تغییرات اقلیمی، و درگیری‌های مسلحانه را از موانع جدی بر سر راه پیشرفت زنان دانست. وی به کاهش منابع مالی سازمان‌های حقوق زنان، تضعیف اراده سیاسی، و فقدان پاسخگویی در زمینه برابری جنسیتی اشاره کرد و خواستار سرمایه‌گذاری‌های پایدار در این حوزه شد. او به موضوعاتی همچون حملات به حقوق باروری زنان پرداخت. همچنین، تأکید کرد که فناوری‌های نوین، از جمله هوش مصنوعی، بستری جدید برای سوءاستفاده و ترویج خشونت علیه زنان ایجاد کرده‌اند.
وی همچنین پیشنهادهایی برای پیشبرد حقوق زنان ارائه داد که شامل تقویت حمایت مالی از سازمان‌های زنان، افزایش مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌ها، اقدام علیه خشونت دیجیتالی، و گسترش آموزش و فرصت‌های اقتصادی برای زنان بود. او بر لزوم اجرای تعهدات مندرج در “پیمان آینده” که حقوق زنان را در مرکز خود دارد، تأکید کرد و از دولت‌ها خواست تا سرمایه‌گذاری در برابری جنسیتی را به اولویت خود تبدیل کنند.
در شصت و نهمین کمیسیون وضعیت زنان، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، بر نیاز فوری به اقدام جهانی برای تامین حقوق زنان و رسیدگی به چالشهای فزاینده ای که زنان به دلیل افزایش اقتدارگرایی، خشونت و کوچک شدن فضاهای جامعه مدنی با آن روبرو هستند، تاکید کرد. گوترش در سخنرانی خود بر واکنش فزاینده علیه برابری جنسیتی تأکید کرد و هشدار داد که زن‌ستیزی و عقب‌نشینی سیاسی پیشرفت‌هایی را که زنان در دهه‌های گذشته به‌سختی به دست آورده‌اند، به‌ویژه از زمان اعلامیه پکن و پلتفرم اقدام، تهدید می‌کند
سخنرانی او فراخوانی برای اقدام برای همه ذینفعان برای ادامه مبارزه برای برابری جنسیتی بود، از جمله حمایت از افزایش سرمایه گذاری در حقوق زنان، حمایت قوی تر از سازمان های زنان، و اطمینان از شنیده شدن صدای زنان در نقش های صلح و رهبری. اظهارات وی براهمیت حفظ مشارکت جامعه مدنی و توانمندسازی زنان در فرآیندهای تصمیم گیری برای تضمین حمایت از حقوق آنها تاکید کرد
زنان مختلف از جامعه مدنی و گروه‌های فعال به طور فعال در این جلسه شرکت کرده و سؤالاتی را در مورد گام‌های عملی ورسیدگی به این مسائل و پاسخگویی دولت‌ها در قبال وعده‌هایشان مطرح کردند. با وجود پیشرفت‌هایی مانند افزایش مشارکت زنان در رهبری، گسترش فرصت‌های آموزشی و تقویت حمایت‌های قانونی، همچنان توافق عمومی بر این بود که تغییرات با سرعتی ناکافی پیش می‌روند و در برابر بحران‌های گوناگون آسیب‌پذیر هستند. پیام واضح بود: جهان نباید به وعده‌های صرف اکتفا کند، بلکه باید با اقدامات مؤثر و قاطع، موانع ساختاری را برطرف کرده و حقوق برابر زنان را تضمین کند.
پس از دبیرکل سازمان ملل، باب ری، رئیس شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل نیز این نگرانی‌ها را تکرار کرده نسبت به مقاومت فزاینده در برابر برابری جنسیتی هشدار داد. او تصریح کرد.« برابری جنسیتی فقط یک هدف نیست، بلکه زیربنای جهانی عادلانه و پایدار است. ما نمی‌توانیم دستورکار ۲۰۳۰ را محقق کنیم، مگر اینکه به برابری کامل میان زنان و مردان دست یابیم»
با پایان مراسم افتتاحیه سخنرانان به وضوح اعلام کردند: جهان در لحظه‌ای سرنوشت‌ساز برای برابری جنسیتی قرار دارد!
رویداد های جانبی
رویداد های جانبی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها است که توسط نهادهای مختلف سازماندهی شده‌اند. در اینجا به برخی ازرویدادهای جانبی پرداخته میشود.
شهرها برای سیداو[10]
نشست های جانبی مهم “شهرهایی برای کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان “(شهرها برای سیداو) بود که حضور فعالان حقوق زنان ایرانی در آن چشمگیر بود. جلسه با سخنرانی خانم الهه امانی آغاز شد وبه این نکته مهم اشاره کرد که یکی از ویژگی‌های بارز این ابتکار، تشویق مشارکت جامعه مدنی، دانشگاهیان، سازمان‌های غیردولتی و بخش خصوصی در فرآیند سیاست‌گذاری شهری است. سازمان شهرها برای سیداو با هدف پیشبرد برابری جنسیتی در شهرهای سراسر جهان از طریق تصویب آیین‌نامه‌ها و قوانین منطبق با کنوانسیون فعالیت می‌کند. تا سال ۲۰۲۳، در ۱۵ شهرستان آیین‌نامه‌های مرتبط با تصویب شده و بیش از ۷۰ شهر در سراسر کشور قوانین مرتبط با این کنوانسیون را به اجرا درآورده‌اند.
جمعی از شرکت کننده گان در نشست جانبی شهرها برای سیداو
پیشبرد حقوق جنسی و باروری در دنیای در حال تغییر
سه‌شنبه، ۱۱ مارس رویداد جانبی با عنوان برابری و عدم تبعیض برای ۳۰ سال آینده: پیشبرد حقوق جنسی و باروری در دنیای در حال تغییر با حمایت مشترک نمایندگی‌های دائم اروگوئه، نیوزیلند، مکزیک، مغولستان و اسپانیا و با سازماندهی مرکز حقوق باروری، فدراسیون بین‌المللی تنظیم خانواده گروه کاری سازمان ملل در زمینه تبعیض علیه زنان و دختران، مرکز عدالت جهانی برگزارشد. در این نشست، رویکردهای حقوقی و سیاسی برای مدیریت تنوع باورها در جوامع مورد بررسی قرار گرفت، به‌گونه‌ای که حقوق و رفاه زنان، دختران و افراد دارای هویت‌های جنسیتی متنوع به‌ویژه آسیب‌پذیرترین اقشارمحفوظ بماند. این رویداد با تمرکز ویژه بر تضمین برابری جنسیتی و رفع تبعیض در دسترسی به حقوق سلامت جنسی و باروری بود و تلاش شد تا دیدگاهی مبتنی بر پلورالیسم ارائه شود که با چارچوب «احترام، حمایت و اجرا» در حقوق بشر همخوانی داشته باشد.
جمع‌بندی
شصت و نهمین نشست کمیسیون وضعیت زنان،نشست بر ضرورت مقابله با خشونت مبتنی بر جنسیت، از بین بردن کلیشه‌های جنسیتی و نقش مردان در پایان دادن به این بحران تمرکز داشت. همچنین، افزایش تهدیدهای ناشی از ظهور مجدد سیاست‌های اقتدارگرایانه راست‌گرا به عنوان یکی از چالشهای عمده برای حقوق زنان شناسایی شد.در این نشست برخی مواضع ارتجاعی و مقاومت‌های محافظه‌کارانه در برابر پیشرفت حقوق زنان و برابری جنسیتی مشاهده شد. این موارد شامل تلاش برخی کشورها برای تضعیف زبان اسناد بین‌المللی درباره حقوق جنسی و باروری، کاهش حمایت از کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان، و مقاومت در برابر تعهدات الزام‌آور در مورد مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی بود. همچنین، افزایش نفوذ دولت‌های اقتدارگرا در سازمان‌های بین‌المللی، تهدیدی برای پیشرفت‌های حاصل شده در زمینه حقوق زنان محسوب میشود.
جوانان در این نشست نقش مهمی در دفاع از حقوق زنان و برابری جنسیتی داشتند. سخنران ها بر ضرورت ایجاد فرصت‌های رهبری برای نسل جدید تأکید کردند، به ویژه در حوزه تأمین مالی برابری جنسیتی و رفع موانع ساختاری برای زنان و دختران.
تأکید سخنران های در این نشست بر اجرای مؤثر تعهدات بین‌المللی، مقابله با خشونت‌های فزاینده و مشارکت معنادار زنان در سیاست‌گذاری، از مهم‌ترین نکاتی بود که مورد بحث قرار گرفت. جامعه جهانی باید با اقدامات عملی‌تر، به کاهش نابرابری‌ها و ارتقای حقوق زنان بپردازد.شصت ونهمین کنفرانس وضعیت زنان با آغار بهار در ۲۱ مارس ۲۰۲۵پایان یافت..
[1] CSW69
[2] Beijing+30
[3] NGOs
[4] Shadow Report
[5] https://kar-online.com/گزارشی-غیر-رسمی-از-وضعیت-زنان-در-ایران-پ/
[6] BDPA
[7] Alwasil
[8] Antonio Guterres
[9] (CSW69)
[10] Cities for CEDAW
