تحلیل شیوه انتشار اخبار مربوط به قتل های “ناموسی” در برخی از رسانه های داخلی
رضوان مقدم :
روزانه در اخبار و صفحه حوادث روزنامه خبر هایی از کشتن زنان درج می شود که نه تنها خانواده ها اغلب اطلاعاتی در اختیار جامعه قرار نمی دهند و در بسیار از موارد دلیل قتل ، نام قاتل و مقتول مخفی نگه داشته می شود بلکه خبرنگاران نیز کنجکاوی و پیگیری را که لازمه کار خبرنگاری خوب است نشان نمی دهند .خبر در سطح باقی می ماند و در مورد آن تحلیل جامعه شناختی و روانشناختی انجام نمی شود. گاه خبر قتل های “ناموسی” با هیجان صدر اخبار نشریات زرد می شود و در قالب فیلمی گانگستری به نمایش گذاشته می شود.
در زیر برای نمونه سه مورد ازخبر قتل زنان که در دو خبرگزاری پر خواننده داخلی منتشر شده می پردازیم . در هر سه مورد عین خبر بدون هیچگونه دخل و تصرفی در اینجا نقل شده وسپس به مواردی اشاره شده که نشان می دهد، چگونگی انتشار این اخبار از اهمیت لازم لازم نزد برخی از خبرنگاران و رسانه های داخلی برخورد دار نیست.
مورد شماره یک منتشر شده در تنسیم [1
عنوان خبر “همسرکشی با سلاح گرم در محله ستارخان ”
مرد جوان در اقدامی هولناک با کلت کمری در پارکینگ خانه به همسرش شلیک و پس از ارتکاب قتل، به زندگی خود نیز پایان داد
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، عقربه‌ها ساعت ۱۴ دوشنبه پانزدهم اسفند‌ماه را نشان می‌داد که صدای شلیک‌های پی‌درپی تیراندازی از یک خانه چهار طبقه در خیابان همایونفر جنوبی سکوت محله ستارخان را در هم شکست
همسایه‌‌ها که دقایقی قبل از این تیراندازی متوجه درگیری زن و مرد جوانی در ساختمان شده بودند، خیلی زود به پارکینگ رفتند و جسد زن جوانی که غرق در خون بود را مشاهده کردند؛ همچنین مرد جوانی که علائم حیاتی ضعیفی داشت و سرش بر اثر شلیک گلوله زخمی شده بود در گوشه‌ای از پارکینگ افتاده بود.
با اعلام این خبر به مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰، ماموران کلانتری ۱۱۸ ستارخان، تیمی زبده از کارآگاهان اداره دهم پلیس آگاهی، متخصصان پزشکی قانونی و کارشناسان تیم تشخیص هویت به همراه محمد وهابی؛ بازپرس ویژه قتل شعبه دوم دادسرای امور جنایی، راهی محل حادثه شدند و تحقیقات ابتدایی را آغاز کردند.
تیم جنایی به محض ورود به پارکینگ با جسد زن جوانی مواجه شدند که از ناحیه شکم و پهلو هدف دو شلیک گلوله قرار گرفته و به قتل رسیده بود؛ همچنین امدادگران اورژانس که همزمان با ماموران پلیس در محله حادثه حاضر شده بودند، مرد جوان را به بیمارستان رسول اکرم(ص) منتقل کردند اما اقدامات درمانی فایده‌ای نداشت و او هم فوت کرد.
به این جمله در ابتدای خبرکه خبرنگار اجتماعی تسنیم بکار برده توجه کنیم :” عقربه‌ها ساعت ۱۴ دوشنبه پانزدهم اسفند‌ماه را نشان می‌داد که صدای شلیک‌های پی‌درپی تیراندازی از یک خانه چهار طبقه در خیابان همایونفر جنوبی سکوت محله ستارخان را در هم شکست” خبرنگار که این همه به طور جزیی ادرس و ساعت قتل برایش مهم بوده گویی سن و شغل و نام ونام خانوادگی قاتل و مقتول برایش اهمیت نداشته سر تا سر خبر را که می خوانیم دریغ از اطلاعاتی که بدرد جامعه شناسان اجتماعی به خورد. خبرنگار حتی از خصوصیات تیم کارآگاهان هم نوشته که “زبده” بوده اند! جملاتی کلیشه ای که باید با ان صفحه حوادث را پر کنند. مانند :” تیمی زبده از کارآگاهان اداره دهم پلیس آگاهی، متخصصان پزشکی قانونی و کارشناسان تیم تشخیص هویت و..”
خبر دوم
از خبرگزاری تسنیم [2]
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ساعت ۶ صبح سه‌شنبه شانزدهم اسفند ماه امسال، صدای شلیک 3 گلوله در نزدیکی بیمارستانی در ابتدای بلوار آیت‌الله کاشانی سکوت محله را در هم شکست و خیلی زود فریادهای “کمک کمک” رهگذران که زن جوانی را در غرق در خون مشاهده کرده بودند به گوش رسید.
با اعلام این خبر به مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰، ماموران کلانتری ۱۳۳ شهر زیبا و تیم از کارآگاهان تشخیص هویت پلیس آگاهی با دستور مقام قضایی راهی محل حادثه شدند و تحقیقات ابتدایی را آغاز کردند.
تیم جنایی در محل حادثه با زن مجروحی مواجه شدند که از سوی فرد ناشناسی هدف شلیک 3 گلوله قرار گرفته بود؛ همچنین امدادگران اورژانس که در محل حادثه حاضر شده بودند زن جوان را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کردند.
ماموران پلیس که در جریان تحقیقات متوجه وجود دوربین‌های مداربسته شده بودند، آنها را هدف بازبینی قرار داده و لحظه به لحظه صحنه تیراندازی را مشاهده کردند که در ادامه مشخص شد، متهمی که زن جوان را با 3 شلیک گلوله زخمی کرده همسر سابق وی بوده است
در خبر بالا نیز همان اشکالاتی را دارد که در مورد خبر شماره یک گفته شد. از خبرنگار اجتماعی والبته سر دبیرتسنیم باید پرسید ایا هدف فقط اطلاع رسانی در مورد یک قتل است ؟ ایا نیازی نمی بینند که عکسی از مقتول را منتشر کنند ؟ شنیدن صدای سه گاوله مهمتر است یا اطلاعات مربوط فرد قربانی و فاش کردن هویت قاتل؟ در خبر هم یا سکوت محله بلوار کاشانی شکسته شده یا سکوت محله ستارخان خان ! انگار در زمان وقع قتل خبرنگار انجا بوده ومتوجه سکوت محله شده !
خبرسوم
خبرگزاری مهر[3]
سرهنگ علی زنگنه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مرد جوان که در جنایتی هولناک به دنبال اختلاف خانوادگی همسر و دو فرزند ۹ ساله و ۱۷ ساله‌اش را با اسلحه شکاری به قتل رسانده بود ساعتی بعد خودش را به به پلیس معرفی کرد
وی اظهار داشت: ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه صبح ۲۱ فروردین مردی ۴۲ ساله به کلانتری رفت و مدعی شد که همسر و دو فرزندش را با شلیک گلوله به قتل رسانده است و در حالی که افسر کلانتری از شنیدن این موضوع شوکه شده بود خیلی زود با هماهنگی‌های لازم تیم ویژه‌ای از کارآگاهان جنایی در محل جنایت که خانه‌ای در فاز دو شهر پرند است حضور یافتند و با پیکر غرق در خون یک زن ۳۷ ساله و دو پسر ۱۷ ساله و ۹ ساله روبه‌رو شدند
فرمانده انتظامی رباط‌کریم گفت: متهم پرونده به دنبال مشکلاتی که با همسرش داشته دست به این جنایت وحشتناک زده است، متهم نه اعتیاد دارد و نه سابقه کیفری و او در یک کار فنی مشغول به کار بوده و زندگی آرامی داشته است و تنها به خاطر عدم مهارت خشم دست به این جنایت خانوادگی زده است.
در این خبر با اینکه خبرنگار این شانس را داشته که از نزدیک با فرمانده انتظامی رباط‌کریم مصاحبه کند سوالاتی که در جهت روشن شدن ابهامات قتل است پرسیده نشده و مانند دیگر خبرها یی که درمورد سایرقتل هایی که در خانواده ها اتفاق می افتد که اغلب هم به دلیل “ناموسی” است کنجکاوی لازم را که لازمه شغل خبرنگاری است دیده نمی شود.
در این خبر نیز مادری با فرزندش بدست پدر کشته شده خبر طوری تنظیم شده انچنان 3 اینجا تنها یک عدد است نه 3انسان که جانشان بوسیله پدر خانواده گرفته شد. به همین دلیل هم خیلی ها حتی زحمت نگاه کردن به خبر را به خود نمی دهند چه رسد به آنکه بخواهند نسبت به ان واکنش فردی یا جمعی نشان دهند.
حتی در بسیاری از موارد تاریخ دقیق قتل نوشته نمی شود. رسانه های جدی عمدتا ابعادی از خبر را در نظر می‌گیرند که اثری مثبت یا منفی بر کل جامعه داشته باشد. لازمه چنین برآوردی از خبر تحلیل خبر است .
نکته دیگری که ذکر ان حایز اهمیت است وقتی رویدادی روی عده زیادی از افراد چه مثبت و چه منفی بر روند زندگی و کار مردم تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم داشته باشد و موجب نفع یا ضرر آنها شود، باید آنچنان اطلاع رسانی شود که ارزش خبری خود را حفظ کند. امروز مساله قتل های “ناموسی” و خشونت فزاینده علیه زنان یک بحران اجتماعی است . خبرها یی که در این مورد منتشر می شود نباید سبب عادی سازی قتل و خشونت شود بلکه هر خبری قطعا نیاز به بررسی و دنبال کردن دارد .
سخن آخر انکه با توجه به اهمیت کشتن زنان و به ویژه قتل های “ناموسی” جا دارد که ، خبرنگاران رسانه ها با دقت و کنجکاوی بیشتر اینگونه اخباررا دنبال کرده و با اطلاعات کامل از جمله ذکر هویت شناسنامه ای ، شغل ،موقعیت اجتماعی و انتشار عکس مقتول وقاتل به متخصصان برای شناخت و تحلیل اجتماعی عوامل موثر در بروزاین جنایت ها کمک کنند.
[1]https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/12/16/2864289/ همسرکشی-با-سلاح-گرم-در-محله-ستارخان
[2] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/12/19/2865291/ شلیک-به-زن-جوان-توسط-همسر-سابقش-در-غرب-تهران
[3] https://www.mehrnews.com/news/5753246 پدر-خانواده-ای-در-پرند-همسر-و-دو-فرزندش-را-به-قتل-رساند/
