عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر افزایش خشونت علیه زنان

شیوا گنجی : چرا در دنیای امروز هنوز زنان در بسیاری از جوامع قربانی قتل‌ها و خشونت‌های غیرقابل توجیه می‌شوند؟ چرا در برخی از کشورها، از جمله ایران، قتل زنان به‌ویژه به‌دلیل مسائل خانوادگی یا اجتماعی، با دلایلی همچون شرف یا غیرت توجیه می‌شود؟
در سال‌های اخیر، بیش از صدها زن در ایران به‌طور مستقیم قربانی خشونت‌های خانگی و قتل‌های ناموسی شده‌اند. این ارقام نشان‌دهنده عمق یک بحران اجتماعی است که ریشه‌های آن به ساختارهای فرهنگی و اجتماعی جوامع مردسالار بازمی‌گردد.

زن‌کشی در ایران تنها یک جنایت فردی نیست؛ بلکه بازتابی از فرهنگ و نهادهایی است که در آنها زنان به‌عنوان موجوداتی کم‌ارزش‌تر از مردان تلقی می‌شوند. فرهنگ مردسالاری، که در بسیاری از جوامع ایرانی ریشه دارد، باعث می‌شود که مردان خود را مجاز به تصمیم‌گیری درباره زندگی زنان بدانند. این نوع نگرش‌ها و رفتارها به‌ویژه در جوامع سنتی‌تر، نه تنها به خشونت‌های خانگی و قتل‌های ناموسی دامن می‌زند، بلکه مانع از تحقق حقوق زنان و دستیابی به برابری جنسیتی در جامعه می‌شود.

در این مقاله، به بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر زن‌کشی در ایران پرداخته می‌شود. سوالات اصلی که در این تحقیق تلاش می‌شود به آن پاسخ داده شود عبارتند از:

چگونه فرهنگ مردسالاری در ایران به‌طور مستقیم بر افزایش خشونت علیه زنان تأثیر می‌گذارد؟
چه عواملی باعث می‌شود که قتل‌های زنان در ایران همچنان تحت عنوان دفاع از شرف و غیرت پذیرفته شوند؟
چه راهکارهایی برای کاهش این پدیده در جامعه ایران وجود دارد؟
هدف این مقاله، تحلیل دقیق‌تری از رابطه میان زن‌کشی و فرهنگ مردسالاری در ایران است. مقاله به بررسی چگونگی تأثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی و قانونی بر بروز خشونت علیه زنان می‌پردازد و در نهایت به راهکارهایی برای کاهش این معضل در جامعه ایرانی اشاره خواهد کرد.
تعریف زن‌کشی و انواع آن:
زن‌کشی به‌طور کلی به قتل‌هایی اطلاق می‌شود که در آن زن به‌دلیل جنسیتش به قتل می‌رسد. این قتل‌ها ممکن است تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی، یا حتی اقتصادی صورت بگیرند.
در ایران، دو نوع عمده از زن‌کشی وجود دارد:
قتل‌های ناموسی
خشونت خانگی
تعریف عمومی زن‌کشی:
زن‌کشی به معنای قتل یک زن به‌دلایل جنسیتی است که به‌طور خاص علیه زنان رخ می‌دهد و می‌تواند از انگیزه‌های مختلفی از جمله خشونت خانگی، قتل‌های ناموسی، یا قتل‌هایی که در نتیجه نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی صورت می‌گیرد، ناشی شود.
انواع زن‌کشی: زن‌کشی می‌تواند شامل قتل‌های ناموسی، قتل‌های خانوادگی و خشونت‌های خانگی، و قتل‌های سیاسی باشد. به‌طور خاص باید به قتل‌هایی که به‌دلیل شرف یا غیرت صورت می‌گیرند، اشاره کرد.
عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر زن‌کشی:
فرهنگ مردسالاری در ایران، که در بسیاری از جوامع هنوز به‌طور ریشه‌ای برقرار است، موجب می‌شود که زنان به‌عنوان موجودات ضعیف‌تر و کم‌ارزش‌تر از مردان دیده شوند. این نگرش‌ها نه‌تنها به خشونت‌های خانگی دامن می‌زند، بلکه در مواردی مانند قتل‌های ناموسی، قتل زنان را به‌عنوان راهی برای حفظ شرف خانواده توجیه می‌کند.

مردسالاری و قدرت مردان: در بسیاری از جوامع سنتی ایرانی، مردان به‌عنوان سرپرست خانواده و جامعه شناخته می‌شوند و این دیدگاه موجب می‌شود که زنان به‌طور سیستماتیک از حقوق خود محروم شوند.
قتل‌های ناموسی و تأثیر شرف خانوادگی: در برخی جوامع ایرانی، قتل‌های ناموسی به‌عنوان واکنشی به ننگ وارد شده به خانواده تلقی می‌شود و زنان در این نوع قتل‌ها به‌عنوان کالا یا مالکیت خانوادگی دیده می‌شوند.
ضعف حمایت‌های قانونی و اجتماعی: چالش‌های موجود در نظام قضائی ایران، جایی که گاهی قاتلان قتل‌های ناموسی یا خشونت‌های خانگی به‌راحتی از مجازات فرار می‌کنند، می‌تواند عامل تشدید این معضل باشد.
وضعیت حقوقی و قانونی در ایران:
با وجود برخی تلاش‌ها برای اصلاح قوانین در ایران، همچنان زنان در برابر خشونت خانگی و قتل‌های ناموسی از حمایت قانونی کافی برخوردار نیستند. به‌طور مثال، در بسیاری از موارد، مجازات‌های قاتلان در قتل‌های ناموسی بسیار سبک‌تر از قتل‌های عادی هستند و این وضعیت به نوعی به تشویق این نوع خشونت‌ها دامن می‌زند.

نواقص در قوانین مربوط به خشونت علیه زنان: بسیاری از قوانین ایران در حمایت از زنان در برابر خشونت‌های خانگی و قتل‌های ناموسی ناکافی هستند. برخی از این نواقص قانونی شامل مجازات‌های سبک برای قاتلان قتل‌های ناموسی و نبود حمایت‌های کافی برای قربانیان خشونت است.
فرهنگ قانونی و قضاوت در محاکم: گاهی محاکم قضائی به‌جای توجه به حقوق زنان، به مسائل فرهنگی و اجتماعی پرداخته و مجازات‌ها را سبک‌تر از آنچه که نیاز است در نظر می‌گیرند.