دموکراسی و مساله‌ی «زن» در جمهوری اسلامی مقاله‌ای از سمیه میرزایی
اکثر جریان های اسلامی و همچنین نیرو های سیاسی در ایران به مسئله سرکوب زن و نقص گسترده حقوق زن در سطح بسیار گسترده پرداخته اند.
می توان گفت مسئله زن و رسیدن به دموکراسی از مسائل مهم است.
انقلاب ۱۳۵۷ و مسئله حجاب محدود کردن زنان کم کم جای خود را به گفتمان اصلی رژیم جمهوری اسلامی داد و زنان هر روز محدود تر از قبل شدند و سیاست سرکوب در جمهوری اسلامی با محدوده‌ای بیشتر زنان به کار خود ادامه داد.
در جمهوری اسلامی وضعیت زنان و امور جنسیتی به‌طور کلی به یک معضل یا گسل مهم اجتماعی تبدیل شده است. نیروهای اسلام گرا با شعار حجاب اجباری و محدود کردن زنان به تقابل با حکومت شاه نرفتند.
در روندهای سیاسی پس از بهمن ۱۳۵۷ بتدریج جای خود را در گفتمان اسلام گرایانه آن زمان باز کرد. یکی از انگیزه‌های اصلی ضدیت اسلام‌گرایان با شاه و نیز با غرب به‌طور کلی، اضطراب و دلواپسی آنها از حضور زنان در تغییرات جنسیتی و تغییر نقش‌ها و تعاریف سنتی از زنانگی و مردانگی بود. نشانه‌های بسیاری در اعتراضات و نوشته‌ها متفکرین وجود داشت که نشان از این داشت که آنها در صورت قدرت گرفتن، تلاش خواهند کرد عقب‌گرد بزرگی را ادامه دهند.
رابطه پرتنش روحانیت و محافل سنتی با زنان در ایران از سال ۱۳۵۷ آغاز نشده است. این مسئله در مرکز تنش تاریخی بخش بزرگی از روحانیت و محافل سنتی با روندهای پر پیچ و خم مدرن شدن جامعه ایران قرار داشت.
می‌توان گفت علت بحرانی شدن وضعیت زنان بعد از انقلاب آن بود که گفتمان اسلام‌گرایی به گفتمان غالب تبدیل شد. پیش از آن و در طی جنبش انقلابی، گفتمان و ایدئولوژی اسلام‌گرایی، غالب نبود.
می‌توان گفت که انقلاب با گفتمان ضد استبدادی و ضد امپریالیستی و با شعار استقلال و آزادی آغاز شده بود. اما به تدریج و به دلیل نبود احزاب سکولار و دموکراتیک و سرکوب تشکیلات نیروهای سکولار موجود مثل حزب توده، جبهه‌ی ملی، جریان‌های چپ چریکی و غیرچریکی، اسلام‌گرایان به تدریج دست بالا را پیدا کردند.
یعنی دیکتاتوری در رژیم شاه مانع شکل‌گیری منتقدین و مخالفان سکولار و دموکرات در احزاب و سازمان‌های علنی و قانونی شده بود. برعکس از ترس کمونیسم (و شوروی)، فضا برای رشد نیروهای اسلامی فراهم شده بود. فراموش نکنیم که بخش بزرگی از کادرها و نیروهای سکولارِ مخالف در آن زمان یا در زندان بودند، یا اعدام شدند، یا به سکوت و حاشیه رانده شده بودند و یا در تبعید زندگی می‌کردند.
گفتمان اسلام گرایی و دیکتاتوری در پیوند بسیار عمیقی با یکدیگر قرار گرفته اند و مسئله زن و اسلام باعث شده است ،چالش های بیشتری پیش پای زنان در قرن ۲۱ که دیگر نباید دغدغه زنان باشد گذاشته شود.. این هراس با همه‌ی ابعاد مسئله‌ی جنسیت و تحولاتِ مفاهیمِ مربوط به آن در دنیای مدرن در ارتباط است.
به هر کدام از جنبش‌های بنیادگرای مذهبی بنگرید خواهید دید که یکی از دغدغه‌های اصلی‌شان تحولاتیاست که در مناسبات جنسی، نظام خانواده و نقش‌های جنسیتی به‌خصوص در مورد زنان پیش آمده است.
جمهوری اسلامی با در دست داشتن همه ابزار تبلیغاتی و نظام آموزشی کاملا تحت کنترل تلاش کرد از طریق کنترل فضای‌های اجتماعی، روندهای جامعه پذیری جوانان و رسانه‌ها الگوی زن مسلمان مطلوب خود را از بالا به جامعه ایران تحمیل کند.
دست اندرکاران حکومت اسلامی فکرمی کردند با قراردادن زنان در محیط های مذهبی و مراکز دینی با فرهنگ اسلامی الگوی زن مسلمان در جامعه نهادینه می شود.درک آنها از زنان بسیار ساده انگارانه بود.
زنانی که می بایست با کنار گذاشتن فردیت خود و درونی کردن این فرهنگ به فرودستی خود ببالند و به نام امر قدسی به آنچه که مردان می گویند گردن نهند و چون و چرا نکنند.. این الگوی دینی اما با دنیای امروز و فرهنگ و ذهنیت جوانان بسیار بیگانه است.
به کار گرفتن روش‌های پلیسی باعث شد تا شکاف میان فرهنگ و دنیای ذهنی جوانان بویژه دختران و الگوی حکومتی زن باز هم بیشتر شود و اشکال آشکار و نهان مقاومت در برابر سیاست های رسمی گسترش یابد.
بدین گونه بود که جامعه ایران به صحنه نوعی نبرد همیشگی میان سیاست‌های جمهوری اسلامی برای تحمیل الگوی زن مسلمان و جامعه‌ای که نمی خواست از این الگوی عقب افتاده تبعیت کند و دنبال الگوهای زن مدرن در قرن ۲۱ بود.
خشم زنان از اندوهای بی‌پایان زندگی در دنیایی پر از تبعیض و نابرابری و خشونت شاید در به میدان آوردن آنها در ۲۰ساله گذشته نقش مهمی بازی کرده است.
آنها کنشگران اصلی بخش مهمی از حرکت‌های مطالباتی اعتراضی ۲۰ ساله گذشته بودند. فعالیت های کنونی زنان ایران همزمان نشان از نوعی هوشیاری جدید متفاوت می کند. امروز خواست‌های زنان بخشی مهمی از دمکراسی است و آنها به نیروی اصلی تغییر در جامعه بدل شده اند..
