معرفی کتاب :عشق، ویژگی جنسی، مادرسالاری و جنسیت

نویسنده: اریک فروم
مترجم : ملیحه مغازه ای
ناشر: آشیان،

(Love, Sexuality and Matriarchy about Gender) نوشته اریک فروم (1980-1900) روانکاو،جامعه شناس و روانشناس آلمانی تبار، ترجمه ملیحه مغازه ای در 223 صفحه، در چهار بخش و 10 فصل توسط نشر آشیان در سال 1401 منتشر شده است. این کتاب مجموعه ای است از نوشته ها و سخنرانی های فروم در مورد نابرابری های جنسیتی و روند شکلگیری حاکمیت مردسالاری که در سالهای مختلف و به مناسبتهای گوناگون سخنرانی و نگاشته شده است. وی به تشریح این موضوع میپردازد که تفاوتهای بیولوژیکی میان زن و مرد امر مهمی نیست، بلکه آنچه حائز اهمیت است تأثیر کارکرد این تفاوت ها بر روابط انسانی و چگونگی استفاده از آن در ایجاد سلطه بر زنان در طول تاریخ بشری است. یکی از آثاری که بر بسط اندیشه فروم تأثیر زیادی گذاشت، آثار یوهان یاکوب باخوفن از جمله حق مادری بود. وی باخوفن را مهمترین منبع شکلگیری تفکراتش محسوب میکند. فروم معتقد بود که تفاوتهای شخصیتی بین زن و مرد عوامل زیست شناشانه نیست، بلکه، تفاوتهای بیولوژیکی به قدری با عوامل اجتماعی در همآمیختهاند که امکان دارد ریشه تفاوت ها را تقویت، نابود یا واژگونه کنند. فروم تأکید میکند که امروزه انسان ها تحت حاکمیت بازار و انتظارات دیگران و نقشی که به آنها تحمیل شده، تعریف میشوند و جنس افراد در رابطه میان زنان و مردان نقش بسیار اندکی دارد. وی نتیجه میگیرد که پژوهش عمیق در این باره باید با شناخت درست از سوء استفاده هایی که از تفاوتهای بیولوژیکی بین زن و مرد انجام گرفته و از زمان شروع سلطه نظام مردسالاری انجام بگیرد.
فروم بر لزوم رابطه مثبت با خود، یعنی عشق به خود تأکید داشت و بر این باور بود که فقدان رابطه مثبت به خود موجب خودخواهی و خودشیفتگی میشود. وی این سوال را مطرح میکند : آیا مطلوب ما انسان ها عشق به زندگی است یا نفرت از زندگی؟ وی در پاسخ می گوید عشق به زندگی” در فرهنگی که نتایج به جای فرآیندها و اشیاء به جای زندگی اهمیت دارند و باعث میشوند وسیله تبدیل به هدف شود و به ما میآموزد که وقتی قلب درگیر شود، از مغز استفاده کنیم، دشوار است.” از منظر وی عشق نیاز به آرامش دارد و از توانایی لذت بردن از بودنها برخوردار است و وابسته به داشتنها یا مصرفکردنها نیست.
این کتاب به دانشجویان و استادان علوم اجتماعی بخصوص حوزه مطالعات جنسیتی پیشنهاد میشود. در واقع باید گفت در آن نکاتی مطرح شده که میتواند موضوع پژوهشهای مستقل و گسترده قرار گیرد. ضمن اینکه کتاب عمدتا به مسائل جنسیتی میپردازد، حاوی نکات مهم فلسفی است. اگر چه مطالب کتاب در دهه های قبل نگاشته شده اما هنوز مسائلی که مطرح کرده تازگی دارد و در واقع در بسیاری از موارد و جوامع این مسائل هنوز به صورت معضل باقی مانده و نیاز به تأمل و مطالعه دارد.